Wybuch elektrowni w Czarnobylu

Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu - katastrofa ekologiczna, do której doszło w wyniku wybuchu wodoru w bloku energetycznym nr 4. Reaktor został całkowicie zniszczony i w powietrze została wyrzucona wielka ilość pyłów radioaktywnych. Była to największa katastrofa w historii światowej jądrowej energetyki pod względem ofiar śmiertelnych i skutków ekologicznych.

Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu

Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu - katastrofa ekologiczna, do której doszło w wyniku wybuchu wodoru w bloku energetycznym nr 4. Reaktor został całkowicie zniszczony i w powietrze została wyrzucona wielka ilość pyłów radioaktywnych. Była to największa katastrofa w historii światowej jądrowej energetyki pod względem ofiar śmiertelnych i skutków ekologicznych.

Chmura pyłu radioaktywnego przeszła nad terytorium europejskiej części ZSRR, większą częścią Europy i sięgnęła nawet wschodniej części USA. Nie mniej jednak 60% pyłu opadło na terenie Białorusi. Ze skażonych terenów ewakuowano 200 tyś ludzi. Wybuch elektrowni w Czarnobylu był wielkim wydarzeniem polityczno-społecznym dla ZSRR. Miało to wpływ na przyczyny wyjaśnienia katastrofy. Interpretacja faktów zmieniała się z upływem czasu i nie wyłoniono jednej głównej przyczyny. Na początku kierownictwo Radzieckiej Ukrainy i ZSRR próbowało zatuszować katastrofę. Dopiero po doniesieniach ze Szwecji, gdzie stwierdzono podwyższony poziom radiacji rozpoczęto ewakuację 130 tysięcy mieszkańców obwodu kijowskiego. Napromieniowanych zostało łącznie 600 tysięcy osób, w pierwszej kolejności służby likwidujące skutki katastrofy. Dookoła czarnobylskiej elektrowni utworzono 30-kilometrową strefę zamkniętą. Od niedawna strefa jest dostępna dla wycieczek po Czarnobylu. 

Około godziny 1:24 dnia 26 kwietnia 1986 roku wybuchł czwarty blok elektrowni, który całkiem zniszczył reaktor. Budynek bloku częściowo zawalił się i zginęła jedna osoba - Walerij Chodymczuk. Pożar objął dach i pomieszczenia budynku. Pożar stopił beton i metale, które spłynęły do pomieszczeń pod reaktorem. Radioaktywne pyły dostały się do atmosfery - izotopy uranu, plutonu i jodu-131 (rozkład 8 dni), cezu 134 (rozkład 2 lata), cezu 137 (rozkład 30 lat), strontu 90(rozkład 29 lat). Sytuacja pogarszała się bo w reaktorze dochodziło do niekontrolowanych jądrowych i chemicznych reakcji wydzielających wysoką temperaturę. Dopiero pod koniec maja 1986 udało się zatrzymać wydostawanie się szkodliwych substancji z reaktora. Zaangażowano do tego służby z całego ZSRR i wyniku tego tysiące osób zostało napromieniowanych. Dziś promieniowanie jest na tyle niskie, ze po Czarnobylu można oprowadzać wycieczki. 

Na dzień 25 kwietnia 1986 było zaplanowane wyłączenie czwartego bloku w celu przeprowadzenia eksperymentu. W tym dniu wysiadła jedna z okolicznych elektrowni i Kijów poprosił o zwiększenie mocy do czasu naprawy usterki. Eksperyment przesunięto do godzin wieczornych, a pierwotnie miał się odbyć za dnia. O północy była zmiana personelu, która przejęła dowodzenie w trakcie eksperymentu, a pierwotnie miała czuwać tylko nad systemem chłodzenia. Próby miały odbywać się przy mocy 700 MW ale przez pomyłkę operatora moc spadła do 30 MW i postanowiono tą moc podnieść. Przy szybkim zmniejszeniu mocy reaktor zaczął nieprawidłowo pracować, gdyz nadmiernie zaczął się wydzielać ksenon 135. Prawdopodobnie nie było wmontowanych czujników, które mogły wykryć nieprawidłowości, a w takim przypadku należało wyłączyć reaktor na 24 godziny, gdyż ksenon 135 jest izotopem krótko żyjącym. Przy osiągnięciu mocy 200 MW włączono 2 dodatkowe pompy. Duża ilość wody przekroczyła dopuszczalną ilość i obniżyła temperaturę rdzenia reaktora. Woda w stanie ciekłym pochłaniała więcej neutronów niż para i moc reaktora znów spadła. Aby podnieść moc usunięto pręty kontrolne, co zrobiło pracę reaktora skrajnie niestabilną. Czynnikiem hamującym pracę reaktora był wysoki poziom ksenonu i w tym przypadku automatyczny system powinien był wygasić reaktor ale operatorzy wyłączyli to zabezpieczenie. Opisany wyżej reaktor można z daleka zobaczyć podczas wycieczki po Czarnobylu. 

Przyczyny awarii w Czarnobylu

Istnieje co najmniej 2 oficjalne wersje przyczyny awarii oraz kilka alternatywnych o różnym stopniu wiarygodności. Na początku winę całkowicie zrzucono na personel. Do takiego wniosku doszła państwowa komisja śledcza oraz sąd. Zarzucono personelowi takie zaniedbabania jak: prowadzenie eksperymentu za wszelką cenę, nie nadzorując przy tym pracy reaktora , wyłączenie automatycznego systemu ochrony reaktora, który sam by wygasił reaktor czy przemilczenie katastrofy w pierwszych dniach po wybuchu. W roku 1993 opublikowano nowy raport, który mówił o nieprawidłowościach w konstrukcji reaktora. Obalono w nim wiele wniosków, które w 1986 uznawano za przyczynę takich jak to , że reaktor był nieprawidłowo zaprojektowany i niebezpieczny, personel nie wiedział o niebezpieczeństwie, personel popełnił wiele błędów i nieumyślnie złamał zalecane instrukcje, wyłączenie systemu ochronnego nie wpłynęło na rozwój awarii.

Skutki awarii

Skutkiem awarii było powstanie chmury radioaktywnego pyłu, która przykryła nie tylko Ukrainę, Białoruś i europejską część Rosji ale również - Macedonię, Serbię, Chorwację, Bułgarię, Grecję, Rumunię, Litwę, Estonię, Łotwę, Finlandię, Danię, Norwegię, Szwecję, Austrię, Węgry, Czechy, Słowację, Holandię, Belgię, Słowenię, Polskę, Szwajcarię, Niemcy, Włochy, Francję i Wielką Brytanię. Pierwsze informacje o wysokiej radiacji nie pochodziły z ZSRR lecz z elektrowni atomowej w Forsmark w Szwecji, gdzie 27 kwietnia wykryto promieniowanie na odzieży pracowników. Gdy zaczęto szukać źródła promieniowania wszystko zaczęło wskazywać, że w zachodniej części ZSRR stała się katastrofa. Skażenie terenów zależało od warunków pogodowych i kierunku wiatrów. Obliczono, że radiacja najbardziej dotknęła Białoruś i otrzymała ona 60% szkodliwego promieniowania, a Ukraina 9%. Po katastrofie utworzono strefę zamkniętą, która mierzy 2,5 tyś km 2 i wysiedlono z niej wszystkich mieszkańców. Wyłączono z uprawy 100 tyś ha i zlikwidowano 20 pobliskich kołchozów. Utworzono 2 strefy - w promieniu 10 km - "szczególnego zagrożenia" i 30 km - "o najwyższym stopniu skażenia". Liczbę ofiar katastrofy można podać tylko szacunkowo. Dziś promieniowanie jest już niewielkie i Czarnobyl stał się miejscem gdzie oprowadza się wycieczki. Wycieczka po Czarnobylu odbywa się po wytyczonych ścieżkach i mogą w niej uczestniczyć osoby, które ukończyły 17 lat. Dawka promieniowania, którą otrzymuje organizm podczas wycieczki po Czarnobylu jest równa dawce przebywania cały dzień na słońcu. 

Zapraszamy na realizowane przez nasze biuro podróży wycieczki do czarnobyla i nie tylko.